Eski Adige İnancı

Eski Adige inancı:

Adige inançları arasın da hiç şüphesiz en eski inanıştır. Adigeler Hıristiyanlık ve İslam dini öncesin de hiçbir zaman inançsız bir yaşam sürmemişlerdir. Her inançta olduğu gibi eski Adige inancında da Tanrıcılık vardı. Gökte olduğuna inandıkları Tanrıya, Thaşhue(Тхьэшхуэ) büyük Tanrı derlerdi. Thaşhue’nin; acımak, bağışlamak, merhamet etmek ve cezalandırmak gibi sıfatları vardır. Bunların dışın da alt kolları ve farklı görevleri olan Tanrılar da mevcuttu. İkinci derecede ki Tanrı yıldırım Tanrısı olan Şıble(Щыблэ)dir. Ahiret, cennet, cehennem, yeniden dirilme, melek ve şeytan eski Adıge inancı içinde yer alır. Tanrılar ve onlara verilen görevler şu şekildedir;

Doğa güçlerini simgeleyen Tanrısal-Tha(Тхьэ) varlıklar:

İbadet Şekilleri:

Eski Adıge dininde ibadet de önemli bir yer tutardı. İbadetleri Wuic-Wuig(Удж) adı verilen dans ve müzik ile kutsal kabul edilen Meşe Ağacı etrafında yapılırdı ve bu ibadetleri Thamade(Тхьэмадэ) olan kişiler yönetirdi. Tören sırasın da Tha(Тхьэ)ya yalvarılır ve kurban kesme törenleri yapılırdı. Törene Huahu(Хъуэхъу) adı verilen yakarışlar eşlik ederdi. Bu yakarış ve ağıtlar veba, çiçek benzeri hastalıklardan ve yeni doğan bebeklerin nazardan korunması amaçlıydı. Bu ibadetlerden doğum ve ölüme çok önem verilirdi, bu iki olay ile ilgili yapılan törenler en önemli dini görevlerden sayılırdı.

Nart Destanları ve Mitolojik İlişkileri:

Çerkes(Adıge) mitolojisini oluşturan ana kaynağa ‘’Nart Destanları’’ adı verilir. Nart Destanları sadece Adıgelerin değil neredeyse tüm Kuzey Kafkas halklarının ortak ürünüdür.

Nart Destanların da anlatılan kahramanların neredeyse tamamına yakını erkeklerden oluşur. Fakat bu destanlar da anlatılan bir kadın kahraman vardır ki, sahip olduğu özellikler bakımından erkek kahramanları gölgede bırakır. Bu kahraman tam adı ile Setenay Guaşe’dir. Adıge mitolojisi Setenay’ı güç durumlarda akıl danışılan birisi olarak tanımlar. Setenay, Büyük Nart Kurultayı’nın çözemediği toplumsal sorunları çözer. Yeni doğan çocuklara isim koyardı.

‘’Wey-wey’’ ifadesi halk hikâyelerinde, Nart destanlarında yer alır. Bildiğimiz gibi Adıge Nart destanları 3 bin yaşında! O zamanlar ‘’wey-wey’’ ifadesi söz konusu kişinin, çok sayıda, güçlü ve saygın olan amelleri ile meşhur olduğu anlamına geliyordu. Şimdi, halk dansları ve düğünlerde ‘’Adıge, wey-wey’’ ifadesini duyduğumuzda, gençliğin insanların en iyi, görkemli, güçlü, güzel ve gururlu olduklarını düşündükleri anlamına geliyor.

Müslümanlık Tarihi:

Kafkasya ya dinlerin 18. Yüzyıla kadar girememesinin nedenini Adıgelerin yaşam şeklini belirleyen inanış sistemleri ve Xabze kuralları ile açıklayabiliriz. Adıgelerin İslam ile ilk tanışmaları Kırım Hanları ile geliştirilen alışverişler sayesinde olmuşsa da Adıgeler tarafından kabul görmemiştir. İslamiyet Kuzey Kafkasya ya Hz. Ömer dönemi İran’ın fethinden sonra Dağıstan bölgesinden girmiştir.